Gjatë Luftës së Vietnamit, mes hijeve të një robërie të pamëshirshme, ishte një burrë që të gjithë e kishin nënvlerësuar.
Ai quhej Douglas Bent, nënoficer i Marinës së Shteteve të Bashkuara. E kishin kapur, burgosur, hedhur një sy të shpejtë dhe e kishin gjykuar menjëherë. Mjaftoi një vështrim për t’i vënë një etiketë mizore: e konsideruan i ngadalshëm, i hutuar, i padobishëm. E quanin “idioti”. Por Douglas po luante rolin më të rrezikshëm dhe më të mençur të jetës së tij.
Ai bënte sikur nuk kuptonte pyetjet. Përgjigjej me fjalë të çoroditura, me sytë bosh, dhe përsëriste pa pushim një këngë të thjeshtë:
“Na fermën e vjetër ia ia o…” (“Old MacDonald had a farm, E-I-E-I-O…”).
Vietnamezët u bindën se ishte i sëmurë mendërisht. Dhe, të mbushur me arrogancë, e lanë mënjanë. Askush nuk e rrihte më. Askush nuk e pyeste më. Ishte vetëm një “budalla i varfër” që s’ia vlente të merrej me të.
Por pas atyre syve të humbur, fshihej një mendje jashtëzakonisht e kthjellët. Douglas vëzhgonte, dëgjonte, memorizonte. Çdo i burgosur i ri që mbërrinte, çdo emër i pëshpëritur në errësirë, çdo fytyrë e gdhendur nga frika: ai i ruante të gjitha. Për të mos i harruar, i lidhte çdo emër me melodinë që përdorte si mburojë.
“Na fermën e vjetër…” u bë sistemi i tij sekret. Një strofe për çdo njeri. Një varg për çdo jetë.
Kur, pas viteve robërie, Douglas u lirua dhe u kthye në Shtetet e Bashkuara, askush nuk e priste atë që do të ndodhte. Në një sallë plot oficerë dhe familjarë që prisnin përgjigje, ai u ngrit në këmbë… dhe nisi të këndonte. E njëjta këngë që i kishte shpëtuar jetën, u kthye në një kod. Njëri pas tjetrit, emrat filluan të dilnin nga kujtesa e tij, përmes muzikës.
Dyqind e pesëdhjetë e gjashtë emra.
Dyqind e pesëdhjetë e gjashtë të burgosur lufte.
Shumë prej tyre ishin shpallur të zhdukur përgjithmonë.
Falë tij, ato jetë u njohën më në fund. Familjeve, që kishin jetuar me dhimbjen e pasigurisë, iu kthye shpresa. Douglas nuk kishte harruar kurrë. Nuk ishte dorëzuar kurrë.
Douglas Bent nuk kishte qenë kurrë një idiot. Ai kishte qenë një gjeni i heshtur, një luftëtar i shpirtit. Kishte shndërruar një këngë fëmijësh në një akt të fuqishëm rezistence. Dhe heshtjen e tij në një këngë shpëtimi.
