Shumë pensionistë në Kosovë e gjejnë veten të detyruar të kthehen në punë për shkak të rritjes së kostos së jetesës dhe pensioneve tepër të ulëta. Enver Malazogu, një ish-inxhinier ndërtimi, doli në pension në moshën 65-vjeçare dhe hyri në grupin më të lartë të pensioneve që ka Kosova. Tani 73-vjeç, këto dy vitet e fundit ai ka vozitur një taksi në qytetin e tij të lindjes në Prishtinë.
“Pensioni im nuk mjafton për të përballuar jetesën, ndaj punoj”, tha Malazogu për BIRN. “Sa të kem fuqi, do të punoj. Nuk mund të jetoj siç duhet me 265 euro, thjesht mund të mbijetoj.”
Në Kosovë pensioni bazë është 100 euro në muaj; ata që kanë paguar kontribute për të paktën 15 vjet mund të presin nga 182 deri në 265 euro, në varësi të nivelit të arsimit.
Sipas të dhënave të Agjencisë së Statistikave të Kosovës, 265 euro janë më pak se kostoja minimale e jetesës, shpenzimet minimale mujore për mallrat dhe shërbimet bazë. Sipas ligjit, pensionet duhet të rregullohen çdo vit duke marrë parasysh kufizimet buxhetore, koston e jetesës dhe inflacionin. Por ata kanë dështuar në mënyrë dramatike për të mbajtur ritmin me çmimet, të cilat, për shembull, u rritën me 11.6 për qind në 2022.
Sipas të dhënave të Ministrisë së Financave, 55,410 persona në Kosovë marrin pension kontribut prej 182 euro deri në 265 euro. Pothuajse trefishi i këtij numri – 149,504 – jetojnë me pensionin bazë prej 100 eurosh.
Vitin e kaluar, shporta bazë e konsumit – përfshirë ushqimet bazë, vizitën te mjeku apo stomatologu, por jo qiranë – kushtonte 284.42 euro, pra, më e lartë se çdo pension shtetëror. Sipas shifrave të tilla, ata që kanë pensionin bazë prej 100 eurosh u mungojnë çdo muaj 184.42 euro, vetëm për gjërat bazike. Të njëjtat mallra bazike në vitin 2019 kushtonin 216.80 euro.
“Kush nuk do më shumë para?”, tha Bahtijari, një pensionist 86-vjeçar, i cili punonte në fabrika anembanë ish-Jugosllavisë, nga Kosova në jug deri në Slloveni në veri, madje edhe në Iran. Tani ai i kalon ditët duke shëtitur në Parkun e Qytetit të Prishtinës, duke biseduar me miqtë para se të blejë bukë në furrën e lagjes së tij. “Nuk ka para”, tha ai për BIRN. “Paratë nuk mund të shtypen në Kosovë, kështu që edhe sikur qeveria të donte, nuk kanë çfarë të na japin.”
Bahtijari e shpenzon pensionin e tij prej 198 eurosh për ushqime bazë dhe ilaçe.
“Pas luftës 1998-1999 në Kosovë, të gjitha fabrikat u shkatërruan dhe nuk ka më prodhim”, tha ai.
Në moshën 86-vjeçare, Bahtijari është shumë i moshuar për të punuar. Por Malazogu e bën ende në moshën 73-vjeçare, pasi nisi të punonte me taksi në vitin 2022, kur kriza e kostos së jetesës u bë e padurueshme. Ai fiton afërsisht dyfishin e pensionit të tij.
“Është e vështirë dhe e lodhshme, por ia dalim disi”, tha ai me një buzëqeshje të sforcuar. /BIRN
