Kur Ahmet Turan Han shikoi disa sondazhe të mëdha që mori nga i gjithë vendi dy javë përpara zgjedhjeve lokale të Turqisë, ai pa një “tsunam politik që po vinte”.
Sondazhet e Hanit treguan se Partia për Drejtësi dhe Zhvillim (AKP) e presidentit turk Rexhep Tajip Erdogan do të shënonte humbje të mëdha jo vetëm në qytetet kryesore si Stambolli, Ankaraja dhe Bursa, por edhe në qytete të tjera në qendrën konservatore të Anadollit, si Adiyaman dhe Afyon.
Më pas, të dielën, arritën rezultatet e para të zgjedhjeve, të cilat lanë të kuptohet për një humbje shumë më të keqe për Erdoganin dhe partinë e tij.
AKP humbi 11 qytete që kontrollonte që nga zgjedhjet e vitit 2019 dhe pati rezultate shumë të dobëta në pesë qytetet më të mëdha.
Rezultati ishte befasues: opozita kryesore e Turqisë, Partia Republikane Popullore (CHP) fitoi zgjedhjet për herë të parë që nga viti 1977, duke fituar 37.7 përqind të votave, dy përqind më shumë se AKP.
Kjo ndodhi vetëm nëntë muaj pas zgjedhjeve presidenciale të majit 2023, në të cilat Erdogan fitoi me vendosmëri garën në raundin e dytë të votimit.
Por çfarë ka ndryshuar që atëherë?
“Votuesit donin të ndëshkonin qeverinë për një sërë arsyesh, nga inflacioni e deri te politika e Ankarasë ndaj Palestinës,” tha Han për Middle East Eye, drejtor menaxhues i firmës së konsulencës politike dhe kërkimit Datailor.
“Shumica e votuesve të Erdoganit ose qëndruan në shtëpi ose kaluan në parti të krahut të djathtë që nuk u demonizuan nga qeveria.”
Përgjigja ishte befasuese. Me 78.5 përqind pjesëmarrje, është më e ulëta që nga zgjedhjet e vitit 2004.
Protestat e pensionistëve
Han thotë se hulumtimi i tij tregon se disa nga afro 16 milionë pensionistë, të cilët kryesisht votojnë për Erdoganin, bojkotuan zgjedhjet.
Disa burime të AKP-së i thanë MEE se qeveria ishte në dijeni të ankesave të pensionistëve, por nuk mund të merrte hapa për të përmbushur kërkesat e tyre pasi do të hapte një gropë të madhe në buxhet, i cili është nën presion të madh për shkak të inflacionit të shfrenuar.
Aktualisht pensioni minimal mujor është 41 për qind më i ulët se paga minimale në vend, prandaj pjesa e pensionuar e shoqërisë ndihet më e shqetësuar se kurrë.
Han thotë se natyra e fushatës dhe e zgjedhjeve këtë herë ishte krejt ndryshe në krahasim me zgjedhjet presidenciale.
“Votuesit nuk ishin vërtet të gatshëm të votonin për Erdoganin në maj të vitit të kaluar, por ata i panë ato zgjedhje si një çështje mbijetese,” tha ai. Pas tërmetit, opozita, me aleancën e saj të madhe të Njëqind e Gjashtës, nuk u tregoi votuesve se mund të bënin një punë të mirë, kështu që në fund vendosën të votojnë Erdoganin.
Për krahasim, fushata zgjedhore përpara zgjedhjeve të së dielës ishte më e qetë dhe pa tensione të mëdha.
Disa burime të AKP-së i thanë MEE se partia u fokusua në cilësinë e kandidatëve të saj për kryetar bashkie në fushatën zgjedhore dhe se ata ishin më pak të shqetësuar për çështjet përçarëse.
“Ne besuam se një fushatë pa ndarje do të funksiononte në favorin tonë dhe donim ta kthenim këtë në një votë besimi ndaj sundimit të Erdoganit,” tha një nga zyrtarët e lartë të AKP-së.
Megjithatë, strategjia dështoi.
Krahasuar me vitet e mëparshme, Erdogan zhvilloi një fushatë më pak të dukshme, nuk dha asnjë intervistë televizive, shmangu mbledhjet në numër të madh si në të kaluarën dhe nuk përdori retorikë të ashpër kundër kundërshtarëve të tij.
“Erdogan ka një kontakt të veçantë me njerëzit në drejtimin e fushatës. Ishte e gabuar ta bësh Erdoganin të zinte vendin e dytë në fushatë”, janë mendimet e disa anëtarëve të AKP-së.
Por AKP dhe Erdogan këtë herë patën një tjetër sfidë në Partinë Yeni Refah (partia e themeluar nga Nexhmetin Erbakan dhe tani e udhëhequr nga djali i tij). Kjo parti fitoi një numër të konsiderueshëm votash që po llogariste AKP.
Partia Yeni Refah ka zhvilluar një fushatë agresive duke akuzuar Erdoganin dhe qeverinë e tij se nuk kanë bërë mjaftueshëm për t’u përballur me Izraelin lidhur me pushtimin e tij të përgjakshëm të Palestinës dhe se po vazhdojnë tregtinë me Izraelin.
“Kur kombinoni të dhënat mbi AKP-në, Partinë Yeni Refah dhe votuesit që bojkotuan zgjedhjet, ju merrni një numër të përafërt votash për partinë e Erdoganit që u arrit vitin e kaluar,” shton Han.
“Ne kemi kohë për të rimëkëmbur ekonominë dhe për t’u përqëndruar në qëllimet tona,” tha një i brendshëm nga Ankaraja. “Por Erdogani nuk ka më të njëjtën qëndrueshmëri. Ai është i lodhur pas shumë cikleve zgjedhore.”
