🧠 Fakte të përgjithshme për psikologjinë
- Fjala “psikologji” vjen nga greqishtja: psyche (shpirt) + logos (studim).
- Psikologjia është shkenca që studion mendjen dhe sjelljen.
- Psikologjia është si shkencë natyrore ashtu edhe shoqërore.
- Sigmund Freud është një nga figurat më të njohura në psikologji.
- Psikologjia klinike është një nga degët më të përhapura të fushës.
- Psikologjia e zhvillimit studion njeriun nga foshnjëria deri në pleqëri.
- Psikologjia kognitive studion mënyrën se si përpunojmë informacionin.
- Psikologjia sociale shqyrton ndikimin e shoqërisë mbi individin.
- Neuropsikologjia lidh trurin me sjelljen dhe proceset mendore.
- Psikologjia aplikohet edhe në fusha si marketingu, sporti, dhe drejtësia.
🧠 Fakte për trurin dhe mendjen
- Truri përpunon rreth 11 milionë informacione për sekondë, por vetëdija kap vetëm rreth 40.
- Mendja nuk bën dallim të madh midis përvojës reale dhe imagjinatës.
- Kujtimet e vjetra mund të ndryshohen pa e kuptuar, sidomos në kushte emocionale.
- Emocionet ndikojnë fuqishëm në vendimmarrje – më shumë se logjika.
- Njerëzit harrojnë rreth 50% të informacionit të mësuar brenda një ore.
😮 Sjellje dhe ndërveprime
- Buzëqeshja, edhe e detyruar, mund të përmirësojë humorin.
- Njerëzit kanë më shumë gjasa të ndihmojnë të tjerët kur janë me humor të mirë.
- Efekti i “të vëzhguarit” rrit ndershmërinë dhe vetëkontrollin.
- Njerëzit janë më të prirur të binden ndaj autoritetit, edhe kur urdhrat janë të gabuar (eksperimenti i Milgramit).
- Turma ndikon që individët të sillen ndryshe nga zakonisht (deindividualizimi).
❤️ Emocionet dhe marrëdhëniet
- Të përqafuarit për 20 sekonda çliron oksitocinën, hormonin e dashurisë.
- Dashuria aktivizon të njëjtat zona të trurit si droga si kokaina.
- Shkëputja emocionale është po aq dhimbshme për trurin sa dhimbja fizike.
- Ndjeshmëria mund të mësohet dhe zhvillohet me kohë.
- Marrëdhëniet e forta sociale ndihmojnë në jetëgjatësi dhe mirëqenie.
🛌 Gjumi dhe stresi
- Mungesa e gjumit ul përqendrimin dhe kujtesën.
- Stresi kronik ndikon negativisht në sistemin imunitar dhe tru.
- Meditimi mund të ndryshojë strukturën e trurit.
- Endorfina, e njohur si “hormoni i lumturisë”, rritet me aktivitet fizik.
- Ankthet ndodhin shpesh nga parashikimet negative të së ardhmes.
🎭 Iluzione dhe perceptime
- Truri plotëson boshllëqet në informacion – për këtë ndodhin iluzionet optike.
- Njerëzit kanë më shumë gjasa të mbajnë mend ngjarje negative sesa pozitive (efekti negativitetit).
- Efekti i konfirmimit ndodh kur kërkojmë informacion që përforcon bindjet tona.
- Paragjykimet shpesh janë të pavetëdijshme dhe të trashëguara.
- Një ngjarje mund të perceptohet ndryshe në varësi të gjendjes emocionale të momentit.
📚 Psikologjia në jetën e përditshme
- Multitasking është mit – truri kalon nga një detyrë në tjetrën, nuk i bën të dyja njëkohësisht.
- Njerëzit janë më të lumtur kur shpenzojnë para për përvoja sesa për gjëra materiale.
- Muzika ndikon ndjeshëm në emocionet dhe përqendrimin.
- Ngjyrat ndikojnë në psikologji – bluja qetëson, e kuqja stimulon.
