Erik Erikson punoi si mësues. Megjithatë, pasi u takua me Anna Frojdin, ai filloi studimet në Institutin Analitik në Vjenë, i specializuar në psikoanalizën e fëmijëve.
Një nga veprat e tij të mëdha ishte teoria e zhvillimit psikosocial e cila bazohej në fazat e zhvillimit.
Edhe pse në këtë artikull nuk do të thellohemi në këtë, do të zbulojmë disa fraza të Erik Erikson që meritojnë të njihen.
Studimet që kreu Erik Erikson ishin shumë të rëndësishme dhe frazat që ai na la janë një pasqyrim i pasionit të tij për punën e tij si mësues dhe psikanalist për fëmijë, si dhe mënyrën se si ai mendonte.
Frika që trashëgohet
“Fëmijët e shëndetshëm nuk do të kenë frikë nga jeta nëse prindërit dhe gjyshërit e tyre kanë integritet të mjaftueshëm për të mos iu frikësuar vdekjes.”
Kjo është e para nga frazat e famshme të Erik Erikson i referohet një aspekti shumë të rëndësishëm: frikës. Ashtu si modeli edukativ që zgjedhin prindërit do të ketë një ndikim pozitiv ose negativ tek fëmijët e tyre, e njëjta gjë ndodh me ato frikëra që ata mund të kenë dhe që në mënyrë të pashmangshme do të perceptojnë të vegjlit.
Kjo është arsyeja pse është kaq e rëndësishme të përballesh me frikën tënde në vend që të “përpiqesh ta mbulosh” dhe, më e keqja, ta mbjellësha atë te fëmijët tuaj, të cilët do ta marrin atë si të tyren atëherë kur aftësia e tyre për t’i menaxhuar ato është shumë më pakët se e jona si të rritur.
Pranoni fitoret dhe humbjet tuaja
“Fëmija bëhet i rritur jo kur kupton se ka të drejtë të ketë të drejtë, por kur kupton se ka të drejtë të ketë edhe gabim.”
Kjo frazë pasqyron një mësim të madh që Erik Erikson përpiqet të na përcjellë: të dish të humbësh dhe të dish të fitosh. Ndërsa rritemi, kuptojmë se si, kur kemi sukses, njerëzit rreth nesh na lavdërojnë, por kur dështojmë, disa na kthejnë shpinën ose edhe na thonë: “të thashë…”.
Kjo ndodh me shumë fëmijë kur ata nuk janë në gjendje të kalojnë një lëndë pa ndihmë, për shembull, ose kur sporti i preferuar i prindërve nuk po shkon fare mirë. Të gjykojmë veten në një mënyrë pozitive dhe me njëfarë dashamirësie është një nga aftësitë që na bën ne të rriturit më të qëndrueshëm.
Përgjegjësia e prindërve
“Duhet shumë kohë për t’i edukuar fëmijët tanë që të jenë të mirë; duhet t’i rritësh, dhe kjo do të thotë të bësh gjëra me ta: të pyesësh, të tregosh, të hetosh, të eksperimentosh përmes përvojës, fjalëve të tua, mënyrës tënde për t’i bashkuar ato. Ju duhet t’i mësoni se ku qëndrojnë kooordinatat tuaja morale dhe të siguroheni që fëmijët tuaj të mësojnë nga ju, të kuptojnë pse-në dhe së shpejti, ata do të qëndrojnë së bashku me ju.”
Fraza e tretë e Erik Erikson trajton një çështje themelore të prindërimit: përgjegjësinë që prindërit kanë kur edukojnë fëmijët e tyre. Edukimi kërkon vëmendje, të jesh aty, të luash dhe të kesh eksperienca me ta.
Nëse mungojmë prindër, fëmijët tanë nuk do të mësojnë prej nesh dhe nuk do të mund të kërkojmë asgjë prej tyre. Nëse nuk i bëjmë gjërat me ta dhe nuk kemi përvoja, ata nuk do të arrijnë të përvetësojnë atë që presim. Fjalët janë të kota nëse nuk shoqërohen me veprime. Fëmijët kanë nevojë për prindërit e tyre si figura aktuale.
Të gjitha gjërat kanë të njëjtin përfundim: ato ndryshojnë.
“Kur ecni në rrugën e zhvillimin tuaj, sjellja juaj afektohet si rrjedhojë”.
Ne nuk ndalojmë së rrituri, sepse çdo fazë e jetës është një sfidë. Në shumë raste, pa mbaruar së shijuari fëmijërinë, adoleshenca vjen papritur për të na detyruar të ndryshojmë. Kjo reflektohet në mënyrën tonë të sjelljes dhe, gjithashtu, në mënyrën se si po ndërtojmë “unin” tonë, kush jemi në të vërtetë.
Edhe pse kemi frikë nga ndryshimet, në realitet ato po na lejojnë të rritemi. Përveç kësaj, nuk mund të bëjmë asgjë për to, sepse përvojat po na shënjojnë dhe ne po ndryshojmë falë tyre. E gjithë kjo na pasuron.
Komplimentet boshe që bjerrin karakterin
“Fëmijët nuk mund të mashtrohen nga lëvdata boshe apo duke i nxitur me dijeninë se do t’i merrni në mbrojtje. Ata mund të duhet të pranojnë të përforcojnë artificialisht vetëvlerësimin e tyre në vend të diçkaje më të mirë, por ajo që unë e quaj identiteti i tyre egoist në rritje, fiton forcë të vërtetë vetëm nga njohja e sinqertë dhe konsistente e arritjeve reale – domethënë, arritjes që ka kuptim në kulturën e tyre.”
Kjo e pesta e citimeve të famshme të Erik Erikson flet për lëvdata boshe. Ato “shumë të mira” që thuhen pothuajse në çdo rrethanë dhe që, për shkak të shpeshtësisë së tyre, përfundojnë duke humbur të gjithë vlerën e tyre. Problemi me këtë lloj lavdërimi është se fëmijët mund të bëjnë gjithçka për ta marrë atë lavdërim, vetëm për hir të lavdërimit, duke minimizuar motivimin e vërtetë: e bërjes së gjërave siç duhet.
Liria e të rinjve
“Adoleshentët kanë nevojë për liri për të zgjedhur, por jo aq shumë liri sa që në fund, ata të mos mund të zgjedhin.”
Ky citim i Erik Erikson është shumë përndritës. Epo, megjithëse është e vërtetë që kufijtë dhe disa caqe janë të nevojshme, është gjithashtu e nevojshme që më i riu të ketë lirinë e zgjedhjes.
Erik Erikson po flet për një ekuilibër mes kufirit dhe lirisë. Epo, çdo gjë e tepërt është negative dhe liria e tepërt mund t’i bëjë adoleshentët të mos dinë se çfarë është të zgjedhin, diçka që është jetike.
Ndjenja e identitetit
“Në xhunglën sociale të ekzistencës njerëzore, nuk ka kuptim të jesh gjallë pa një ndjenjë identiteti.”
Në këtë nga fjalitë e fundit të Erik Eriksonit përmendet identiteti i ndërtuar që kur jemi të vegjël. Pasiguria, në këtë kuptim, formon atë ndjenjën e të qenit i humbur që të gjithë e kemi përjetuar dikur. Për shembull, sipas psikologut Miguel Molla, të rinjtë me dyshime të thella për identitetin e tyre janë më të prekshëm ose më të prirur për të rënë në këtë kurth.
Erik Erikson vazhdoi të shkruante dhe të hulumtonte edhe pas daljes në pension. Pasioni që ndjente për atë që bëri e çoi deri në atë pikë, diçka që pasqyrohet në secilën prej fjalive që kemi mbledhur për lexuesit tanë sot. Të gjithë ata na mësojnë diçka që, ndoshta, nuk e dinim apo e kishim harruar.
