Gjatë javëve të fundit, rreth gjysma e shteteve anëtare të Bashkimit Evropian kanë parë fermerë që protestojnë kundër politikave të tyre bujqësore përkatëse kombëtare dhe evropiane. Të hënën, ministrat e bujqësisë nga blloku po takohen në Bruksel për të adresuar protestat.
Megjithatë, arsyet e demonstratave ndryshojnë shumë. Në Gjermani , për shembull, fermerët janë të mërzitur për një ulje të planifikuar të subvencioneve për karburantin dizel. Në Poloni dhe vende të tjera të Evropës Lindore, ata po bllokojnë rrugët dhe pikat kufitare sepse duan të parandalojnë importet e lira nga Ukraina .
Shoqata evropiane e fermerëve, COPA, bën thirrje për rregulla më pak të rrepta mjedisore, më pak burokraci në politikën bujqësore të BE-së dhe kushte më të mira në konkurrencën ndërkombëtare.
Ursula von der Leyen, presidentja e Komisionit Evropian , dega ekzekutive e BE-së, tashmë ka reaguar dhe ka tërhequr një ligj të propozuar që do të kishte përgjysmuar përdorimin e pesticideve në Evropë.
Por shumica e fermerëve duan më shumë se kaq – më shumë përjashtime dhe më pak rregullore. Vitin e kaluar, kreu i lëvizjes së fermerëve dhe qytetarëve në Holandë, Caroline van der Plas, vuri në dukje një çështje edhe më thelbësore.
“Njerëzit që na ofrojnë ushqimin tonë të përditshëm … përjashtohen si abuzues të kafshëve, helmues, shkatërrues të tokës dhe ndotës të mjedisit,” i tha ajo parlamentit holandez.
Javën e kaluar, Komisioni Evropian bëri propozime të reja për të hequr erën nga velat e protestave. Rregullat duhet të zbuten dhe bëhen përjashtime për ta bërë më të lehtë marrjen e subvencioneve.
Presioni “që ndihet aktualisht nga fermerët tanë punëtorë duhet të zbutet në mënyrë që siguria ushqimore të garantohet,” tha von der Leyen. “Thjeshtimi i politikës sonë bujqësore mbetet prioritet”.
Megjithatë, ministrat e bujqësisë dhe Parlamenti Evropian kanë miratuar së bashku strategjinë e ashtuquajtur “Farm to Fork”, e cila sjell shumë rregullore të reja për fermat.
Përfaqësimi i interesave të fermerëve në shtetet anëtare dhe në kryeqytetin e BE-së, Bruksel , është me ndikim. Deputetët konservatorë të qendrës së djathtë kanë mbajtur anën e fermerëve dhe grupi i qendrës së majtë gjithashtu sinjalizon mirëkuptim.
Por nuk është se rregullat, kundër të cilave fermerët po rebelohen, janë të gjitha gabimisht ekologjikisht dhe mjedisore, ose se ato erdhën nga hiçi, paralajmëroi politikania gjermane bujqësore Maria Noichl në një debat në Parlamentin Evropian. Megjithatë, ajo ende bëri thirrje për mbështetjen e fermerëve në shqetësimet e tyre.
“Le të shkojmë me ta në një kohë të vështirë të ndryshimit të klimës,” tha Noichl.
Nuk ka dyshim midis politikanëve të BE-së se sektori i bujqësisë ka nevojë për mbrojtjen e klimës, reduktimin e emetimeve dhe ndryshimet strukturore. Por si duhet bërë kjo?
Ndryshimet strukturore në bujqësinë evropiane kanë filluar prej vitesh, pasi numri i fermave po bie me shpejtësi – me një të tretën në 9.2 milionë që nga viti 2005. Megjithatë, sipërfaqja e kultivuar nuk është zvogëluar. Kjo do të thotë se ka më pak ferma, por ato po bëhen më të mëdha. Kjo nuk është vetëm një çështje e qëndrueshmërisë ekonomike. Shumë fermerë dalin në pension, dhe thjesht ka mungesë të pasardhësve dhe fermerëve të rinj , edhe pse ata do të mbështeteshin nga subvencione të veçanta nga BE-ja.
Bujqësia evropiane prodhon teprica të mëdha dhe ato eksportohen me sukses. Sipas statistikave të Ministrisë gjermane të Bujqësisë, të ardhurat mesatare të fermerëve në Gjermani janë rritur ndjeshëm vitet e fundit. Inflacioni çoi në çmime më të larta për klientët në supermarkete dhe kostot e prodhimit u rritën më pak.
Një punëtor bujqësor në Gjermani fitoi të ardhura mesatare prej 43,000 € në vitin 2022. Megjithatë, të ardhurat në këtë sektor luhaten ndjeshëm në të gjithë BE-në. Të ardhurat e fermerëve në Spanjë apo Rumani janë dukshëm më të ulëta. Në Holandë, ato janë dukshëm më të larta.
BE-ja po injekton shumë para në bujqësi. Që nga viti 1962, të gjitha vendet anëtare kanë marrë vendime së bashku në sektorin e bujqësisë dhe politika bujqësore është në thelb të bllokut. Pjesa më e madhe e buxhetit të përbashkët, rreth një e treta, shkon për grante për fermerët dhe zhvillimin rural.
Edhe pse bujqësia përbën vetëm 1.6% të prodhimit ekonomik në BE, ajo merr rreth një të katërtën e të gjitha subvencioneve nga buxheti i rregullt. Në vitin 2022, 243 miliardë euro subvencione u derdhën në të gjithë sektorët e ekonomisë, 57 miliardë euro prej të cilave shkuan në ferma.
Subvencionet e larta sigurojnë që çmimet e ushqimeve në BE të jenë relativisht të ulëta dhe të qëndrueshme. Nëse fermerët do të kalonin kostot e tyre aktuale të prodhimit pa subvencione, çmimet do të rriteshin ndjeshëm dhe do të luhateshin shumë në varësi të situatës së të korrave. Parandalimi i kësaj ishte dhe është qëllimi i deklaruar i politikës bujqësore të BE-së.
