Më datë 26 maj 2024, u përkujtua 25 vjetori i Operacionit “Shigjeta” të UÇK-së (e njohur edhe si Beteja e Pashtrikut), Drejtimi Operativ 2. Pas homazheve në varrezat e dëshmorëve në Landovicë, në lapidarin e dëshmorëve në Kuzhnin të Hasit dhe në kompleksin e dëshmorëve në Gorozhup, në orën 12:00 u zhvillua ceremonia qendrore në Shtëpinë e Kulturës në Gjonaj të Hasit. Dhjetëra qindra ishin pjesëmarrësit në këtë ceremoni: ish-udhëheqës të luftës së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës përfshirë ish-komandantin Fatmir Limaj, drejtuesi i operacionit gjeneral Bislim Zyrapi njëherësh, komandanti i brigadës Bilall Syla, gjeneral Musa Jashari, drejtues të pushteti vendor, ushtarakë të Forcave të Armatosura të Republikës së Shqipërisë që kontribuuan në drejtimin apo përgatitjen e luftëtarëve të UÇK-së, ish-luftëtarë dhe familjarë të tyre, familjarë të dëshmorëve të rënë për lirinë e Kosovës, qytetarë të shumtë të rajonit të Hasit. Në këtë ceremoni mori pjesë edhe një delegacion mik ushtarakësh veteranë nga Kroacia.
Fjalën e rastit e mbajti komandanti i Operacionit “Shigjeta”, gjeneral Bislim Zyrapi. Ai theksoi se me këtë operacion i treguam botës se kush janë dhe çfarë janë shqiptarët. Se ky operacion, si beteja kryesore e UÇK-së, gjunjëzoi Serbinë dhe e detyroi kasapin e Ballkanit, S. Milosheviçin, të nënshkruaj marrëveshjen e kapitullimit në Kumanovë.
Në fjalën e tij përshëndetëse, ish-zëvendësministri i Mbrojtjes i Kosovës gjatë luftës, z. Fatmir Limaj, vlerësoi betejën e Pashtrikut si kulmi i luftës çlirimtare të UÇK-së, betejën vendimtare të luftës për lirinë e Kosovës, duke kaluar nga faza e taktikës guerile në fazën e luftës frontale.
Në ceremoni u ndanë pllakata dhe certifikata mirënjohje çlirimtarëve dhe kontribuuesve në luftën e lavdishme për lirinë e Kosovës.
Beteja e Pashtrikut
Beteja e Pashtrikut (Operacioni “Shigjeta”) u zhvillua nga 26 maj 1999 deri më 10 qershor 1999. Ajo ishte beteja më e rëndësishme nga 30 betejat, sulmet dhe operacionet që zhvilloi UÇK-së, mbështetur nga NATO dhe ushtria shqiptare kundër Ushtrisë Serbe. Qëllimi politik i këtij Operacioni ishte sigurimi i një fitore ushtarake dhe nisja e sulmit tokësor të NATO-s dhe UÇK-së për çlirimin e Kosovës nga thundra e Serbisë.
Që nga 24 marsi 1999, aeroplanët e NATO-s, duke kryer mesatarisht 600-650 fluturime në ditë, sulmonin pandërprerë objektet ushtarake e policore serbe në Kosovë dhe brenda territorit të Serbisë, duke synuar shkatërrimin e logjistikës së saj edhe ekonominë, por kursyer civilët serbë, me qëllim tërheqjen e forcave ushtarake serbe nga Kosova. Nga Serbia askush nuk u largua, ndërsa më shumë se gjysma e Kosovës ishte zbrazur.
Ushtria dhe policia serbe, pasi kishte rrahur, vrarë dhe dëbuar me forcë nga popullsinë e fshatrave Gorozhup, Milaj, Gjonaj dhe Pllaneja në shpatet e Malit të Pashtrikut, kishte vendosur në atë frontin Koshare – Gjonaj forca të shumta të zgjedhura, të cilat ndihmoheshin nga qindra mercenarë rus.
Ishte koha kur Presidenti i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Bill Klinton kishte paralajmëruar regjimin e S. Milosheviçit, në rast se nuk i pranon pesë kërkesat e parashtruara nga NATO-ja për t`i dhënë fund luftimeve dhe tërheqjes së forcave të tij nga Kosova, Shtetet e Bashkuara të Amerikës do të ndërhynin me 150 mijë forca tokësore. Ndërsa kryeprokurorja e Gjykatës së Hagës, znj. Luiz Arbour, kishte ngritur padi kundër kryekriminelit serb S. Milosheviç, të cilin e akuzoi për krime lufte, gjenocid dhe spastrim etnik.
Përgatitja dhe organizimi i Operacionit
Një operacion të tillë operativo-strategjik e kërkonte koha dhe zhvillimet luftarake të UÇK-së e në terren brenda Kosovës. Planin e Operacionit “Shigjeta” e ideoi dhe hartoi Shtabi i Përgjithshëm i UÇK-së që në mesin e muajit prill 1999. Në aspektin ushtarak, qëllimi i këtij Operacioni ishte asgjwsimi i forcave të ushtrisë serbe në afwrsi tw brezit me kufirin me Shqipërinë, depërtimi sa më shpejt i forcave tona në thellësi të territorit të Kosovës dhe krijimi e mbajtja e korridorit përmes lumit Drini i Bardhë dhe malit të Pashtrikut për kalimin e sigurt të armëve dhe vullnetarëve nga Shqipëria në Kosovë, pasi ishin vështirësuar rrugët e kalimit dhe furnizimit të UÇK-së.
Luftëtarët e UÇK-së u përgatitën në qendra stërvitore nga ushtarakët e Forcave të Armatosura Shqiptare si Kolsh, Kalimash, Feken (Tiranë), Mollëz (Burrel), Helshan, Vlahnë, Cahan dhe u pajisën me armë prej tyre dhe agjencitë perëndimore. Ata tashmë ishin një forcë e organizuar, e përgatitur dhe e pajisur për luftim të rregullt në front, çfarë mundësonte zhvillimin e Operacionit “Shigjeta”.
Operacioni “Shigjeta” kishte tre drejtime taktike: nr. 1 – Kosharja, nr. 2. – Pashtriku dhe nr. 3 – Koritniku. Ai shtrihej përgjatë vijës kufitare nga Kosharja në Korintik.
Në atë operacion u angazhuan 8 000 forca të UÇK-së.
Zhvillimi i luftimit
Luftimet në drejtimin taktik nr. 1 – Kosharja, siç njihet beteja e Koshares, kishin filluar që më 9 prill 1999, ku forcat e UCK-së, me goditje të fuqishme larguan forcave armike nga kufiri shtetëror, duke krijuar kushte për kalim të sigurt të armëve dhe vullnetarëve nga Shqipëria në Kosovë.
Luftimet në drejtimin taktik nr. 2 – Pashtriku, filluan më 26 maj 1999. Në orën 04:00 të mëngjesit, UÇK-ja sulmoi në gjithë frontin e këtij drejtimi mbështetur nga breshëri zjarri të Ushtrisë Shqiptare dhe mbështetja ajrore e NATO-s. Forcat e UÇK-së shpejt kaluan forcat serbe në kufi dhe u futën në territorin e Kosovës përballë forcave operacionale serbe, të cilët u futën në luftim dhe përgjigjën sulmit me avionë dhe mortaja. Breshëritë e zjarrit të forcave serbe në rrugët që të çonin në mal ngadalësuan përparimin e të UÇK-së në thellësi, ndërsa luftimet vazhdonin në vendbanimet kufitare.
Meqenëse artileria serbe sulmonte linjat e furnizimit të UÇK-së brenda Shqipërisë, NATO-s shtoi sulmet ajrore në ditët në vijim. Vetëm më 1 qershor, avionët e NATO-s hodhën rreth 150 bomba në objektivat e Ushtrisë Serbe, duke goditur 32 topa artilerie, 9 transportues të blinduar personeli, 6 automjete të blinduara, 4 automjete të tjera ushtarake, 8 pozicione mortaje dhe një raketë tokë-ajër SA6. Megjithatë forcat e UÇK-së kishin arritur një ngërç.
Me frikën se Ushtria Serbe po organizonte një kundërsulm, me të cilin mund të rimerrnin pozicionet e humbura, NATO shtoi fushatën e tyre të bombardimeve. Sipas gazetares amerikane Diana, komandanti i trupave të NATO-s, Gjenerali Ëesley Clark u tha oficerëve të tij: “Ai mal (Pashtriku – shën. im) nuk duhet të humbitet. Unë nuk dua të kem serbë në atë mal. Ne do të paguajmë për atë kodër me gjak amerikan nëse nuk e ndihmojmë UÇK-në.” Ushtria Jugosllave iu përgjigj bombardimeve të NATO-s, duke goditur me artileri vendbanimet në kufi me Shqipërinë, përfshirë vendbanimet Pergolaj, Golaj dhe Krumë. Këto sulme nuk goditën asnjë civil, por rritën fluksin e refugjatëve në Kukës dhe ushtruan presion mbi administratën. Shqipëria iu përgjigj kësaj duke mobilizuar ushtrinë e saj në kufi dhe duke zhvilluar një stërvitje të zjarrit të profilit të lartë.
Më 6 qershor, Ushtria Serbe nisi një kundërsulm afër fshatit Pllaneja. Ndërsa ushtarët serbë përparuan drejt Pllanejës, ata u goditën nga 82 bomba metalike të drejtuara M-82 nga avionë të modelit amerikan B-52 dhe B-1B. Më 7 qershor, bombardimet dhe luftimet vazhduan rreth malit Pashtrik. Më 9 qershor, Ushtria Serbe u tërhoq nga Pashtriku.
Forcat e UÇK-së u mbështetën në këtë operacion në frontin tokësor nga zjarri i tankeve dhe artilerisë të Ushtrisë Shqiptare dhe nga forcat e NATO-s nga ajri. Gjithashtu forcat e UÇK-së brenda Kosovës, të përgatitura nga Shtabi i Përgjithshëm, i dhanë goditje të fuqishme forcave armike.
Në drejtimin taktik nr. 3, – Koritniku, nuk u zhvilluan luftime, për shkak se Kosova u çlirua.
Pasojat
Operacioni “Shigjeta” arriti objektivin e saj operativ. Ai ishte grushti dërmues i UÇK-së dhe NATO-s, i cili nënshtroi i Ushtrinë Jugosllave dhe detyroi S. Millosheviçin për të nënshkruar Marrëveshjen e Kumanovës për tërheqjen e të gjitha forcave jugosllave nga Kosova.
Trupat tokësorë të NATO-s u futën në Kosovë për të marrë kontrollin e territorit dhe garantuar zbatimin e marrëveshjes.
Kosova u çlirua nga pushtuesi shekullor – Serbia.
